نام کتاب: قدرت خانواده
نویسنده: پل پرسال
مترجم: فروزان گنجی زاده
انتشارات: دایره (چاپ اول/ 1379)
چهار چوب و موضوع اصلی این کتاب کشف مجدد معجزه ی «ما» است، قدرت خانواده و روش خانوادگی درک زندگی روزانه مهم ترین قدم در رشد انسانی است.
نویسنده ی کتاب؛ پرسال با استفاده از حرفه ی بالینی اش پنج خانواده را برگزیده تا از آن ها به عنوان راهنما برای بررسی نهاد خانوادگی استفاده کند. هر یک از این خانواده ها برای دریافت کمک جهت حل بحران خاصی نزد پرسال آمده است. یکی از خانواده ها بدین دلیل مراجعه کرده است که پس از طلاق برای تشکیل مجدد گروه خانوادگی با مشکل مواجه شده است. خانواده دیگر فرزندشان بزرگ شده و والدین جهت سازگاری با سندروم خانه ی خالی به زحمت افتاده بودند. علت رجوع خانواده ی دیگر نقصان سلامت و مرگ در شُرف وقوع پدربزرگی بود که مرکز گروه خانوادگی شان به شمار می رفت. خانواده ی دیگر دخترشان بسیار زیبا بود و پنجمین خانواده نزد پرسال آمد زیرا پدرشان کشته شده بود.
پرسال بر این باور است که این پنج خانواده برگزیده در این کتاب برای آن انتخاب شدند که هیچ فرقی با خانواده های دیگر نداشتند و اصلا استثنایی نبودند.
کتاب به دوازده جستار تقسیم شده است که از جستار سوم به ترتیب ده رکن مشترک آورده می شود که رهنمودهایی برای زندگی خانوادگی سالم و آگاه شدن از روش خانوادگی در ارتباط با درک جهان مناسب هستند. ضمنا در این کتاب آزمونی آورده شده است که این ده رکن را در مقیاسی ده درجه از هرگز (صفر) تا تقریبا همیشه (ده) می سنجد. به عنوان مثال:
1- آیا تمام افراد خانواده ی شما همه روزه، حداقل دو مرتبه در روز دور هم غذا می خورند؟ که آیین گزاری را می سنجد.
رکن 1- آیین گزاری خانوادگی: اموری که کارهای عادی روزانه نیستند بلکه فرصتی برای با هم «بودن» است که حس پیوستگی و پایندگی خود را بسط و رشد می دهد.
رکن2- ریتم خانوادگی: با هماهنگی زندگی کردن و همیشه از آهنگ صدای طبیعی خانواده آگاه بودن.
رکن 3- خِرد خانوادگی: درک این موضوع که ما با چگونگی انتخابی که می کنیم تا درباره ی جهان بیندیشیم جهان خودمان را می آفرینیم.
رکن 4- یادمان خانوادگی: هرگز میراث خانوادگی مان را به دست فراموشی نسپاریم، به تاریخچه ی خانوادگی و چالش های قبلی و بالندگی خانواده احترام بگذاریم.
رکن 5- انعطاف پذیری خانوادگی: توانایی برای تحمل و رشد کردن در طول نبود امنیت و بلاتکلیفی طولانی و ایمان به این که روح و روان خانواده مغلوب نشدنی است.
رکن 6- پژواک خانوادگی: توانایی هماهنگ شدن، احساس کردن و تسهیم انرژی معنوی با تمام اعضای خانواده به منظور تدارک انرژی برای امضای خانواده برای این که میان رشد فردی و وحدت خانواده آزادانه حرکت کنند.
رکن 7- آشتی خانوادگی: توانایی برای بخشودن، تحمل کردن و عشق ورزیدن حتی در اوقات کشمکش خانوادگی است.
رکن 8- احترام خانوادگی: سهیم شدن در نهاد اقتصادی مشترک خانوادگی در ارتباط با مقصود زندگی و تعهد ماندگار نسبت به وحدت ابدی خانواده است.
رکن 9- احیا و بازسازی خانواده: توانایی حرکت کردن سریع فراسوی آشفتگی های جزیی و دردسرهای بیهوده ی زندگی روزانه است.
رکن 10- تجدید پیوند خانوادگی: توانایی اعضای خانواده برای حفظ انرژی و هم بستگی خانوادگی است صرف نظر از این که چه نیروهایی به نهاد یا تک تک اعضایش دست اندازی می کند. در واقع نوعی قدرت برای گردهم آوردن مجدد نهاد خانواده است.
موضوع این کتاب پدر و مادری کردن است صرفا به این معنا که پدر و مادری کردن خانواده شدن است، یعنی چیزی است که فرزندان و بزرگسالان باید با یک دیگر، نه نسبت به یک دیگر یا برای یک دیگر انجام دهند.


 

 

نام کتاب: غلبه بر وسواس
نویسنده: دکترلی بائر
مترجمین: مسعود محمدی، لیلا کوهی، محمد دهگانپور
انتشارات: رشد (چاپ اول- 1382)
کلمه وسواس برای بسیاری از افراد واژه آشنایی است. این واژه در آخرین طبقه بندی تشخیصی و آماری اختلالات روانی و رفتاری یا DSM-IV «اختلال وسواس- اجبار» نامیده شده که این عنوان به بروز افکار و انجام اعمالی ناخواسته، اجباری و آزاردهنده توسط افراد اشاره دارد.
دکتر بائر کتاب خواندنی و جالبی در خصوص تشخیص درمان اختلال وسواس- اجبار برای بیماران و خانواده هایشان به رشته ی تحریر در آورده است. بر خلاف اکثر متخصصان بهداشت روان، دکتر بائر خود را درگیر مشاجرات نظری نمی کند بلکه بر پایه ی تجربه ی منحصر به فردی که در زمینه ی درمان بیماران مبتلا به اختلال وسواس- اجبار به دست آورده است، بینش های ارزشمندی را ارایه می دهد. ارایه ی مثال های متعدد و استفاده از نوعی شیوه ی غیر رسمی در نگارش کتاب به همراه مطالبی جامع در خصوص درمان های دارویی و رفتاری به این کتاب هویت جامعی دارد است.
در این کتاب بخش مربوط به درمان وسواس مو کندن از اهمیت چشمگیری برخوردار است. دیگر بخش بعدی مهم در این کتاب به رفتاردرمانی کودکان مبتلا به اختلال وسواس- اجبار مربوط است دکتر بائر در این حوزه نسبتا کم تر شناخته شده اما برخی تجارب و توصیه های عملی (برای مثال درگیر کردن والدین در درمان) را به دقت ارایه داده است. تجربه ی نویسنده نشان می دهد که رفتاردرمانی برای کودکان نیز به مثابه بزرگسالان ثمربخش است.
ترتیب فصول مطالب این کتاب به گونه ای است که پاسخ گوی نیاز مخاطبین علمی و غیرعلمی می باشد. در قسمت های آغازین توضیحاتی مختصر اما مفید در خصوص اختلال وسواس- اجباری است که می توان پاسخ همه ی سوالات زیر را در آن یافت.
اختلال وسواس- اجبار چیست؟ علت این اختلال چیست؟ اشکال مختلف این اختلال چیست؟ چه مسایلی ممکن است با این اختلال اشتباه گرفته شود؟ چه اختلالی ممکن است با این اختلال ربط داده شود؟
اما در ادامه به درمان اختلال وسواس- اجبار می رسیم که می توان ریز مطالب زیر را در آن یافت:
- رفتار درمانی برای اختلال وسواس- اجبار
- مواجهه و جلوگیری از پاسخ چیست؟
- پیش آگهی انواع مختلف علایم اختلال وسواس- اجبار
- درمان دارویی اختلال وسواس- اجبار
و بسیاری مطالب متنوع دیگر.
در ادامه مولف بخشی را در خصوص خودآزمایی تعریف کرده است که در آن مقیاس بیل براون (افکار وسواسی) را تعریف می کند و مطالب زیرا از عمده مطالب این بخش هستند:
- ارزیابی علایم اختلال وسواس- اجبار
- ارزیابی شدت اختلال وسواس- اجبار در خود
- ارزیابی نیرومندی باور شما نسبت به وسواس ها و اجباری های خود
- ارزیابی افسردگی و بسیاری مطالب متنوع دیگر.
دیگر بینش های این اثر با عنوان تعیین هدف، چگونگی استفاده از رفتاردرمانی برای غلبه بر نشانه های خود، تداوم کنترل، غلبه بر مشکلات مرتبط با اختلال وسواس- اجبار نیز مطالب مفیدی در خصوص برخورد با این اختلال در اختیار علاقمندان قرار می دهد. کتاب «غلبه بر وسواس» الگویی برای نگارش کتاب های راهنما برای بیماران مبتلا به اختلالات روانی است و این کتاب به خصوص برای افراد وسواسی که منابع اندکی در دست دارند، بسیار ارزشمند است.

 

 


نام کتاب: وقتی که فرزندان باهوش نمره های کم می گیرند!
نویسنده: دکتر سیلویا ریم
مترجم: ناهید آزادمنش
انتشارات: صابرین (کتاب های دانه/ چاپ چهارم/ 1384)
سندرم کم آموزی مشکلی همه گیر است. این مشکل در هر خانه و کلاسی وجود دارد و تنها با کمک والدین و معلمان حل می شود. عدم موفقیت مشکلی است که زندگی خانواده ها را آشفته می کند، بازدهی کلاس را به حداقل می رساند و انگیزه و احساس کنترل فردی را از کودک می گیرد.
خانم دکتر «سیلویا ریم» به عنوان متخصص برجسته که از تجربیات وسیعی در زمینه ی چگونگی رفتار با کودکان باهوش و تیزهوش برخوردار است در کتاب خود راه کارهایی را برای حل این معضل اساسی یعنی مقابله با عدم توفیق کودکان تیزهوش ارایه کرده است.
این مجموعه تنها به توصیه های خانم ریم برای والدین اختصاص یافته است و توصیه ها و راه کارهای مربوط به معلمان و اولیای مدرسه باید در مجموعه ای جداگانه ارایه شود. مطمئنا مواردی که در این کتاب در زمینه ی برخورد والدین با چنین کودکانی ارایه شده است برای معلمان گرامی نیز می تواند مورد استفاده قرار بگیرد.
این کتاب در دو بخش به خوانندگان اهدا شده است. در بخش اول با عنوان «چرا کودکان باهوش نمی توانند نمره های خوب بگیرند؟» با ارایه ی برخی مسایل نظری و عملی با شاهد مثال های مناسب، آشنایی اولیه ای را برای خواننده فراهم می آرود. مطالب زیر را در این بخش می توانید پی گیری نمایید:
1- کم آموزی تحصیلی چیست؟
2- خطرات اولیه
3- والدین به عنوان الگوهایی موثر
4- وابستگی و سلطه طلبی
در بخش دوم با عنوان «چه کاری از دست شما برمی آید؟» راه بردها و خط مشی های مناسبی را برای اولیا مطرح می نماید. در این بخش می توان مطالب زیرا را پی گیری نمود:
5- تربیت والدین چگونه باشد تا کودک به سمت موفقیت حرکت کند؟
6- چگونه می توان سندرم کم آموزی را با استفاده از مدل سه وجهی معکوس کرد.
7- چهار گام بعدی: ارتباط، انتظارات، همانندسازی و اصلاح کمبودها.
8- رفتار والدین با کودکان کم آموز وابسته باید چگونه باشد؟
9- برای کودکان کم آموز سلطه طلب و سازگار چه می توان کرد؟
10- برای کودکان سلطه طلب ناسازگار چه باید کرد؟
به هر صورت در این کتاب مباحث مفصلی درباره ی مساله ی مهم تاثیر رقابت بر موفقیت مطرح شده است. هم چنین درباره ی اهمیت دسته بندی افراد موفق به گروه های مختلف و راه های متفاوتی که برای جلوگیری از ایجاد سندرم کم آموزی در هر گروه وجود دارد، بحث شده است. این مباحث شامل اطلاعات زیادی برای راهنمایی والدین و معلمان است. تمامی مثال ها واقعی و مبتنی بر تجارب عملی است که از کار درمانگاهی با کودکان، خانواده ها و معلمان به دست آمده است. این کتاب هم برای دانش آموزان متوسط و هم برای دانش آموزان تیزهوش از دوره ی پیش دبستانی تا پیش دانشگاهی کاربرد دارد. اگر شما از آن دسته والدینی هستید که فرزندی ناموفق دارید، ناامید و تسلیم نشوید، این کتاب چاره کار شماست. این کتاب به والدینی که برای انگیزه پیشرفت در این گونه کودکان نهایت تلاش خود را به کار می برند، مجموعه ای بی نظیر از پیشنهادات را ارایه کرده است.


 

 

نام کتاب: کودک خوش بین- برنامه ای آزموده شده برای ایمن ساختن همواره کودکان در برابر افسردگی
نویسندگان: مارتین ای. پی. سلیگمن،کارن رایویچ، لیزا جی کاکس، وجین گیلهام
مترجم: فروزنده داورپناه
انتشارات: رشد (1383)
نویسنده ی کتاب دکتر مارتین سلیگمن فردی نام آشنا برای اساتید و دانشجویان روان شناسی و رشته های وابسته است. شاید دلیل این شهرت نظریه ی معروف وی به نام «درماندگی آموخته شده» است. اساس این نام گذاری آن بود که هرگاه حیوان نمی توانست برای محافظت از خود در برابر ضربه ی الکتریکی دردآور، اقدام مفیدی بکند، از تلاش کردن دست می کشید و منفعلانه و «درمانده» درد را تحمل می کرد. سلیگمن این نظریه را به تبیین افسردگی در انسان ها ربط داد به گونه ای که افرادی که نتوانند بر خود و محیط خود، کنترلی اعمال کنند یا تصورشان این باشد که چنین قدرتی ندارند، دچار افسردگی می شوند. این یافته سلیگمن پیامدهای مهمی برای پیشگیری و درمان افسردگی داشت که در کتاب حاضر اشاره های به آن فراوان یافت می شود.
در ابتدای کتاب سلیگمن اشاره می کند که اگرچه کودکان امروزه ی آمریکا در ثروتمندترین و قدرتمندترین کشور جهان چشم به دنیا می گشایند اما یافته ها حاکی از آن است که وقوع افسردگی در آن ها بسیار بیش تر از سال های قبل است و افسردگی در آن ها در سال های بسیار کم تری آغاز می شود. سلیگمن با اجرای «برنامه ی پیشگیری پنسیلوانیا» تلاشی را جهت ایمن ساختن کودکان در برابر افسردگی به اجرا در آورد. این برنامه که در دهه ی 1990 در چند مرحله در آمریکا تدوین و اجرا شد، توانست در کودکانی که مهارت های لازم را آموخته بودند، در عمل از بروز یا تشدید افسردگی جلوگیری کند. مراحل این برنامه به گونه ای دقیق و علمی توضیح داده شده است. مبنای علمی کتاب و اتکای آن به تجربه ای آزموده شده و محتوای آن را برای مخاطبان قابل استفاده می کند.
این کتاب در پنج بخش و پانزده فصل به رشته ی تحریر درآمده است که در بخش های مختلف موضوعات متنوعی را با محوریت نگاه خوش بینانه به زندگی و جلوگیری از افسردگی به بحث و بررسی می نشیند. در این فصول می توان به سوالات زیر پاسخ داد:
- برای داشتن عزت نفس چه معیارها و اصولی را می توان رعایت کرد؟
- مبانی خوش بینی چیست و سبک های اسناد دهی تداوم، فراگیر و شخصی بودن چگونه به روند خوش بینی می انجامد؟
- برنامه ی پیشگیری پنسیلوانیا چگونه کودکان در معرض خطر را از ابتلا به افسردگی باز می دارد؟
- چگونه می توان مهارت های اجتماعر را در فرزند خویش افزایش داد؟
- هِرم خوش بینی در کودکان قرن بیستم چیست؟
و...
تکنیک هایی که در این کتاب بحث و بررسی می شوند، همان تکنیک های اصلی هستند که درمانگران شناخت گرا برای درمان افسردگی به کار می برند، اما ما آن ها را به گونه ای تغییر داده ایم که در مورد افراد غیرافسرده نیز قابل استفاده باشند. در زمینه ی خوش بینی چهار مهارت اصلی وجود دارد که هم درشناخت درمانی و هم در برنامه پیشگیری پنسیلوانیا آموزش داده می شوند که این مهارت ها به ترتیب این گونه تعریف می شوند:
1- شکار افکار
2- ارزیابی این افکار خودکار
3- ارایه ی تبیین های درست هرچه بیش تر
4- اجتناب از فاجعه پنداری.
ضمنا سلیگمن در برنامه ی پنسیلوانیا از نظریات شناختی آرون تی بک و البرت الیس (مدل ABC) برای پیونددهی بین وقایع، افکار و احساسات استفاده می کند. این مدل ابتدا باید در والدین آموزش داده شود و سپس به دانش آموزان تدریس شود. نکته مثبت این کتاب این است که برای این آموزش ها مثال های واقعی می آورد و به گونه ای عملی به آن ها می پردازد.
آن چه از دیگر نقاط قوت این کتاب می باشد و سلیگمن و همکارانش از بیان و آموزش آن برای جلوگیری از افسردگی فروگذار نکرده اند، آموزش مهارت های اجتماعی و تکنیک حل مساله است. و ی برای حل مساله ی مراحل پنج گانه ای را می شمارد که عبارتند از
1- درنگ کردن
2- از نگاه دیگران به امور نگریستن
3- تعیین اهداف
4- یافتن شیوه ای برای اقدام به عمل
5- بررسی این که راه حل مورد نظر چگونه موثر واقع می شود.
در خصوص آموزش مهارت های اجتماعی نیز به آموزش «ابراز وجود»، مذاکر و عاقل بودن می پردازد که همانند تکنیک های شناختی ABC این آموزش ها همراه با شاهد مثال و گاهی اوقات ارایه ی تمرین و تکلیف است که یک شیوه ی کاربردی جهت برخورد با مشکلات معرفی می کند و این مزیت بزرگ بهانه ی خوبی است تا این کتاب حداقل یک بار توسط والدین عزیز مطالعه شود.
پشتوانه ی نظری و عملی کتاب، وجود ابزارهای تشخیصی ساده و برگه های کار در آن، مطالعه ی کتاب را برای روان شناسان، مربیان، پدران و مادران و به ویژه کودکان دبستانی مفید و خوشایند می سازد